Πολλά ερωτήματα και γκρίζα σημεία ξεχωρίζουν κατά το ξετύλιγμα της υπόθεσης του Antonov, η οποία αποδεικνύεται πιο σύνθετη από ότι αρχικώς είχε διαφανεί. Το μεταγωγικό αεροσκάφος (ανήκε σε ουκρανική εταιρεία και μετέφερε σερβικό φορτίο) που συνετρίβη το βράδυ του Σαββάτου 16/07/2022 πλησίον της Καβάλας κι ενώ μετέφερε 11,5 τόνους πυρομαχικά από την Σερβία στο Μπαγκλαντές, υπέβαλε ανακριβές σχέδιο πτήσης στην ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ), αποκρύπτοντας ότι μεταφέρει επικίνδυνο φορτίο.
Για το λόγο αυτό, στις 18/07/2022 το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών πραγματοποίησε δύο διαβήματα υπογραμμίζοντας, «την ανάγκη πρότερης ενημέρωσης της ελληνικής πλευράς για την φύση του φορτίου του αεροσκάφους που κατέπεσε». Το ένα επιδόθηκε από τον γενικό γραμματέα του υπουργείου, πρέσβη Θεμιστοκλή Δεμίρη, στον Ουκρανό πρεσβευτή στην Αθήνα, Σεργκέι Σουτένκο. Το άλλο επρόκειτο να το πραγματοποιήσει ο Έλληνας πρέσβης στο Βελιγράδι, Γιώργος Διακοφωτάκης, στο σερβικό υπουργείο Εξωτερικών.
Διαβάστε επίσης:
• Γερμανία: Η Δύση δεν πρόκειται να προστατέψει την Ουκρανία ως χώρα του ΝΑΤΟ
Διαβάστε επίσης:
• Γερμανία: Η Δύση δεν πρόκειται να προστατέψει την Ουκρανία ως χώρα του ΝΑΤΟ
Η λογική πίσω από τα διαβήματα εδράζεται στους διεθνείς κανονισμούς, σύμφωνα με τους οποίους ο ναυλωτής, ο αποστολέας ή ο παραλήπτης έχουν την υποχρέωση να ενημερώσουν για το είδος του φορτίου. Για τη μεταφορά επικίνδυνου φορτίου (όπλα, πυρομαχικά κλπ) χρειάζεται ειδική άδεια από την ΥΠΑ, η οποία δίδεται μετά από συνεννόηση με το ΓΕΕΘΑ. Πρόκειται για μια διαδικασία «συγκεκριμένη και αυστηρή» κατά τους γνωρίζοντες.
Αμηχανία στη Σερβία
Το Βελιγράδι έδειξε μια σαφή αμηχανία για την υπόθεση, επιχειρώντας να επιδοθεί σε μπαλάκι ευθυνών ενώ υποστήριξε ότι από το πρωί της Κυριακής υπήρχε επικοινωνία μεταξύ των γραφείων του πρωθυπουργού της Ελλάδας και του Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Ο δεύτερος, δήλωσε, ότι από πλευράς της χώρας του τηρήθηκαν όλες οι διαδικασίες και πως ήταν όλα «διαφανή».
Αργά το βράδυ της Δευτέρας, το σερβικό υπουργείο Άμυνας εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία υποστήριξε ότι τηρήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες διαδικασίες και κανονισμοί και πως «η Πολιτεία της Σερβίας εξέδωσε άδεια για την εξαγωγή όπλων, ο εξουσιοδοτημένος τελικός χρήστης της οποίας ήταν το Υπουργείο Άμυνας του Μπαγκλαντές» [1]. Η τελευταία αποστροφή καταρρίπτει τους αρχικούς ισχυρισμούς σερβικών πηγών ότι το Βελιγράδι δεν γνώριζε το περιεχόμενο του φορτίου του μεταγωγικού αεροσκάφους.
«Η χώρα μας έχει εγκρίνει την εξαγωγή και μεταφορά ναρκών εκπαίδευσης και ελαφρού όλμου. Δεδομένου ότι εκδώσαμε άδεια για την εξαγωγή αυτών των όπλων στον τελικό πελάτη, το υπουργείο Άμυνας του Μπαγκλαντές, σίγουρα δεν μπορεί να πρόκειται για παράνομο εμπόριο, αλλά για εξαγωγή σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο» τονίζεται σε άλλο σημείο της ανακοίνωσης.
Σε ποιον ανήκουν τα όπλα
Η αναφορά σε «παράνομο εμπόριο όπλων» δεν είναι τυχαία. Μόλις γνωστοποιήθηκε το ατύχημα, μια σειρά από σερβικά μέσα ενημέρωσης όπως η εφημερίδα «Danas» και το «N1» αναφέρθηκαν στο ιδιοκτησιακό καθεστώς και στις δραστηριότητες της εταιρείας «Valir», της οποίας το φορτίο μεταφερόταν στο Μπαγκλαντές. Ιδιοκτήτης και διευθυντής της εταιρείας είναι ο Μλάντεν Μπογδάνοβιτς. Ωστόσο, σύμφωνα με τον σερβικό Τύπο, πίσω από αυτόν βρίσκεται ο Σλόμπονταν Τέσιτς.
Ο Τέσιτς θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους εμπόρους όπλων στα Βαλκάνια. Από το 2017 βρίσκεται σε καθεστώς κυρώσεων από τις ΗΠΑ, ενώ νωρίτερα βρισκόταν στο κατάλογο ταξιδιωτικών απαγορεύσεων του ΟΗΕ, καθώς εξήγαγε -παρά τις απαγορεύσεις- όπλα στη Λιβερία (2003). Πέρυσι, μάλιστα, εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης εναντίον του από την Ιντερπόλ, κατόπιν τυνησιακού αιτήματος.
Γιατί όμως συνδέουν την «Valir» με τον Τέσιτς; Η εταιρεία ιδρύθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2019 μόλις... δεκαπέντε μέρες μετά τις ενισχυμένες αμερικανικές κυρώσεις εναντίον του Τέσιτς και των συνεργατών του. «Η εταιρεία ιδρύθηκε με ιδρυτική εισφορά 100 δηναρίων και ήδη το 2020 εμφάνισε εκατομμύρια πωλήσεις, κάτι που είναι ασυνήθιστο για μια νέα εταιρεία σε έναν μάλλον "κλειστό" επιχειρηματικό κλάδο, όπως το εμπόριο όπλων», σημείωνε το δημοσίευμα της «Danas».
Ο Τέσιτς θεωρείται ότι έχει μεγάλες προσβάσεις και ότι βρίσκεται πολύ κοντά στο κυβερνών Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (ΣΠΚ) του Βουτσιτς. Το 2012, άμα τη αναλήψει της διακυβέρνησης από το ΣΠΚ, ο Τέσιτς αφαιρέθηκε από τη «μαύρη λίστα» του ΟΗΕ ενώ του χορηγήθηκε και διπλωματικό διαβατήριο.
Μπαγκλαντές αλλά τελικά Ουκρανία;
Μια άλλη αιτίαση εναντίον της σερβικής κυβέρνησης ήταν ότι τελικός προορισμός των πυρομαχικών ήταν η Ουκρανία και όχι το Μπαγκλαντές. Ωστόσο, ήδη από την επομένη της συντριβής του Αντόνοφ, ο αντιπρόεδρος της σερβικής κυβέρνησης και υπουργός Άμυνας, Νέμποτζα Στεφάνοβιτς, διέψευσε κατηγορηματικά το εν λόγω σενάριο ως «εντελώς ανακριβές και κακόβουλο».
Την ίδια στιγμή, πάντως, οι ειδικές μονάδες του Ελληνικού Στρατού συνεχίζουν την αναζήτηση και τη συγκομιδή των πυρομαχικών από την περιοχή της συντριβής του μεταγωγικού. Εκτιμάται, δε, ότι από τη διαδικασία συγκομιδής και καταγραφής των πυρομαχικών μπορεί να προκύψουν νέα και πιο ενδιαφέροντα στοιχεία που θα φωτίσουν περαιτέρω την υπόθεση.
To Antonov με τα όπλα στη Νιγηρία
Στις 17 Ιουνίου 2009, ένα ουκρανικό αεροσκάφος τύπου Antonov AN-12 προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της πόλης Κάνο στη Νιγηρία. Είχε ξεκινήσει με επταμελές πλήρωμα από την Κροατία και ο λόγος της έκτακτης στάσης ήταν ο ανεφοδιασμός με καύσιμα. Οι Αρχές του αεροδρομίου της Νιγηρίας έκαναν έναν έλεγχο ρουτίνας, από τον οποίο όμως βγήκε κάτι μεγάλο. Το ουκρανικό αεροσκάφος μετέφερε όπλα και πυρομαχικά.
Το φορτίο δεσμεύτηκε [2] και διατάχθηκε έρευνα για λαθρεμπόριο, ενώ το πλήρωμα, όλοι τους Ουκρανοί υπήκοοι, τέθηκαν σε περιορισμό. Ως διαχειρίστρια του Antonov εμφανιζόταν στα χαρτιά η εταιρεία MERIDIAN με έδρα το Κίεβο. Είναι η ίδια εταιρεία που φέρεται να διαχειριζόταν το Antonov, το οποίο συνετρίβη το περασμένο Σάββατο έξω από το Παλαιοχώρι Καβάλας. Πίσω από τις δύο πτήσεις – φαντάσματα, με διαφορά 13 ετών, φέρεται να υπάρχουν κοινά πρόσωπα και εταιρείες κι επίσης άγνωστα φορτία όπλων.
Η Δικτατορία της Ισημερινής Γουινέας
Η μεγάλη ανησυχία των Νιγηριανών στην υπόθεση του 2009 ήταν ότι τα όπλα θα κατέληγαν στα χέρια ομάδων ανταρτών που δρούσαν στη χώρα. Οι Ουκρανοί της εταιρείας του Antonov επέμεναν από την πρώτη στιγμή ότι το φορτίο είχε τελικό παραλήπτη την κυβέρνηση της Ισημερινής Γουινέας, ενός μικρού και ασταθούς κράτους στη Δυτική Αφρική, το οποίο κυβερνάται, από τα τέλη της δεκαετίας του ΄70, από το ίδιο σκληρό καθεστώς.
Η Ισημερινή Γουινέα είναι πρώην ισπανική αποικία και χώρα-παραγωγός πετρελαίου. Καθώς, όμως, η διαφθορά και ο νεποτισμός διαβρώνουν τον κρατικό μηχανισμό, μεγάλο μέρος του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, χωρίς πρόσβαση σε πόσιμο νερό και ηλεκτρισμό. Επιπλέον, η χώρα κατατάσσεται στις χειρότερες θέσεις διεθνώς όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες.
Το αεροσκάφος της MERIDIAN που δεσμεύτηκε το 2009 στη Νιγηρία μετέφερε μία από τις τρεις παρτίδες όπλων που είχε στείλει την ίδια χρόνια η Κροατία στην Ισημερινή Γουινέα, συνολικής αξίας 376 εκατ. δολαρίων. Δεν διευκρινίστηκε αν το πλήρωμα είχε τότε ενημερώσει για το φορτίο και το σχέδιο πτήσης τις χώρες πάνω από τις οποίες θα περνούσε μέχρι τον τελικό προορισμό. Παρομοίως, δεν προκύπτει ότι οι ελληνικές Αρχές είχαν ενημέρωση για το φορτίο του Antonov που κατέπεσε στην Καβάλα, για αυτό και το Υπουργείο Εξωτερικών έκανε μέσα στην εβδομάδα διαβήματα σε Ουκρανία και Σερβία.
Ο Ουκρανός Mykola Minyaylo δικαιώνεται
Στο μεταξύ, το 2009, όσο οι διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση του αεροσκάφους βρίσκονταν σε εξέλιξη στο αεροδρόμιο της Νιγηρίας, οι καθησυχαστικές δηλώσεις του Mykola Minyaylo, ενός Ουκρανού που εμφανιζόταν ως γενικός διευθυντής της εταιρείας MERIDIAN, μεταδίδονταν από τα διεθνή Μέσα. «Υπάρχουν όλες οι άδειες για τη συγκεκριμένη πτήση», ανέφερε τότε o Minyaylo σε τηλεγράφημα του Reuters.
Τελικά, το ουκρανικό Antonov αποδεσμεύτηκε από τους Νιγηριανούς ενάμιση μήνα αργότερα, στις 5 Αυγούστου 2009, καθώς τα έγγραφα και όσα κατέθεσε το πλήρωμα κρίθηκαν πειστικά. Ο Minyaylo είχε επιβεβαιωθεί.
To Magazine του news247 εντόπισε το ίδιο πρόσωπο στο ουκρανικό μητρώο εταιρειών, στο οποίο αναφέρεται μέχρι σήμερα ως διευθυντής/διαχειριστής της εταιρείας MERIDIAN AIRLINE LLC με έδρα το Κίεβο. Σε γραπτό αίτημα προς την εταιρεία, ζητώντας περισσότερες λεπτομέρειες για την ιστορία του 2009, δεν λάβαμε κάποια απάντηση.
Η MERIDIAN, παρότι εμφανίζεται να διαχειρίζεται αεροσκάφη που μεταφέρουν όπλα και πυρομαχικά σε όλον τον κόσμο, συνεργαζόμενη μεταξύ άλλων με τον ΟΗΕ και το ΝΑΤΟ, δεν φαίνεται να έχει γνωστή έδρα. Εκτιμάται ότι λόγω του πολέμου και της απαγόρευσης πτήσεων, επιχειρεί αποκλειστικά εκτός Ουκρανίας. Την Τετάρτη η «Καθημερινή» έγραψε ότι στη διεύθυνση που έχει δηλωμένη η εταιρεία στο Κίεβο, λειτουργεί ένα κατάστημα περιποίησης νυχιών.
Η εταιρεία στην Κύπρο
Υπάρχει κάτι ακόμη. Οι ουκρανικές Αρχές και συγκεκριμένα η κρατική εταιρεία εξαγωγής όπλων Ukrspetsexport, είχε συνδέσει το αεροσκάφος Antonov που κατασχέθηκε στη Νιγηρία το 2009, με την κυπριακή εταιρεία INFORA LTD. Η ίδια εταιρεία εμφανιζόταν να έχει γραφείο και στο Κίεβο. Από το κυπριακό μητρώο εταιρειών προκύπτει ότι η εταιρεία παραμένει ως σήμερα ενεργή στη Λευκωσία. Η έδρα της εμφανίζεται στην οδό Στασίνου 1, στο μέγαρο Μιτσή, ενώ ως διαχειριστής αναφέρεται ένας δικηγόρος.
Το Magazine του news247 επικοινώνησε την Πέμπτη με το γραφείο του στη Λευκωσία. Σε τηλεφωνική συνομιλία ο ίδιος εξήγησε ότι είναι η δουλειά του να συστήνει εταιρείες και ότι έχει κάνει το ίδιο με χιλιάδες ακόμη στην Κύπρο. Παρ’ όλα αυτά, φαινόταν να θυμάται την περίπτωση της INFORA LTD και την υποτιθέμενη σύνδεση με τη MERIDIAN, την οποία διέψευσε.
Ο ίδιος είπε ότι η μοναδική σύνδεση της MERIDIAN με την Κύπρο είναι η εταιρεία DS AIR CYPRUS, στην οποία φέρεται να ανήκε το αεροσκάφος Antonov που συνετρίβη το περασμένο Σάββατο στην Καβάλα. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που είχε γραφτεί σε παλιότερο δημοσίευμα και επανήλθε την τελευταία εβδομάδα με αφορμή το αεροπορικό δυστύχημα.
Απ΄ότι φαίνεται δεν ήταν πρώτη φορά που το Antonov είχε περάσει από την Ελλάδα.
Τα δύο ταξίδια στην Ελλάδα
Την ίδια στιγμή, δεν έχει απαντηθεί ο λόγος που το μοιραίο αεροσκάφος είχε προσγειωθεί δύο φορές τον τελευταίο μήνα στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Ηράκλειο. Όπως έγραψε το NEWS 24/7 ο λόγος της παρουσίας του Antonov στην Κρήτη παραμένει άγνωστος, το ίδιο και το φορτίο του.
Και τις δύο φορές, στις 7 και 17 Ιουνίου 2022, το αεροσκάφος παρέμεινε για περίπου μία ώρα στο Ηράκλειο, το οποίο φαίνεται πως ήταν τράνζιτ σταθμός του ταξιδιού του. Ωστόσο, και τις δύο φορές το στίγμα της πτήσης χάνεται στη συνδρομητική βάση δεδομένων flightradar24.com, με αποτέλεσμα να μην είναι σαφής η διαδρομή του, πριν και μετά το πέρασμα από την Ελλάδα – κινήθηκε από το Παρίσι ως τα σύνορα Αλγερίας-Τυνησίας και το Ισραήλ.
Η εταιρεία MERIDIAN δεν απάντησε στο αίτημα αναφορικά με τον λόγο των ταξιδιών του μοιραίου αεροσκάφους την Κρήτη. Καμία αντίδραση για το θέμα δεν υπήρξε ούτε από τις ελληνικές Αρχές.
Παραπομπές:
Παραπομπές:
- https://www.mod.gov.rs/eng/19048/saopstenje-19048
- https://www.reuters.com/article/ozatp-nigeria-ukraine-weapons-20090618-idAFJOE55H08M20090618
- https://www.news247.gr/koinonia/ptosi-aeroskafoys-antonov-eiche-taxidepsei-dyo-fores-stin-ellada-ainigma-me-to-fortio-kai-tis-ptiseis-sti-kriti.9700755.html
- https://www.news247.gr/sunday-edition/to-antonov-stin-kavala-kai-to-lathremporio-oplon-sti-nigiria.9704117.html
- https://www.tovima.gr/2022/07/19/politics/to-skoteino-prosopo-piso-apo-ta-ola-tou-antonof/