Ίτο, Χιρομπούμι, πρίγκιψ.
Ίάπων πολιτικός (1841—1909). Νεώτατος εισήλθεν εις τήν υπηρεσίας του φεουδάρχου Σιοσού, εκ τών ισχυρότερων ευγενών της Ιαπωνίας και ασπόνδου εχθρού της εξουσίας των σιογκούν. Κατά τήν άφιξιν του Αμερικάνου πλοιάρχου Πέρρυ, το 1854, εις Ίαπωνίαν, ό Ιτο εστάλη υπό του κυρίου του εις Ύέσο προς παρακολούθησιν τών ενεργειών του σιογκούν. Ευρισκόμενος έν Υέσο μελέτησε τά στρατιωτικά συστήματα της Αγγλίας και τών άλλων κρατών, έκηρύχθη υπέρ της αποδοχής του ευρωπαϊκού συστήματος οπλισμού και έπεισε τόν κυριόν του Σιοσού ν' αντικαταστήση τά τόξα και τά μεγάλα ξίφη του στρατού του διά πυροβόλων όπλων. Ό Ιτο, ποθών όπως εκ του πλησίον μελετήση τά ευρωπαϊκά συστήματα, απεφάσισε, τη συγκαταθέσει του Σιοσού, νά μεταβη εις Εύρώπην.
Μέ κίνδυνον της ζωής του, διότι ή επίσκεψις ξένης χώρας εθεωρείτο τότε έγκλημα προδοσίας, αφίκετο εις Ναγκασάκι μετά τριών φίλων του, διεπερακοθη εις Σαγγάην δι' αγγλικού πλοίου και εκείθεν μετέβη εις Λονδίνο, όπου επεδόθη εις τήν μελέτην τών αγγλικών μεθόδων-Καθ' όν χρόνον ό Ιτο εύρίσκετο έν Αγγλία, ή κατάστασις έν Ιαπωνία καθίστατο έκρυθμος. Ό πρίγκιψ Σιοσού έπ' ούδενί λόγω ήθελε ν' αναγνώριση την μετά τών μεγάλων δυνάμεων συναφθείσαν συνθήκην περί ελευθέρας ναυσιπλοΐας διά του στενού του Σιμονοδέκι. Ώχύρωσε τά βόρεια αυτού παράλια καί ήμπόδισε διά τών πυροβολαρχιών του τον διάπλουν. Ό ΙΤΟ γνωρίζων καλώς τήν δυσαναλογίαν μεταξύ τών στρατιωτικών δυνάμεων της Ιαπωνίας και της Ευρώπης, εζητησεν άπό τήν κυβέρνησιν τών σιογκουν τήν διακοπήν τών εχθροπραξιών μέχρις ότου έπιστρέψη και πείση τον Σιοσού περί συνάψεως ειρήνης. Πράγματι, μόλις άφίχθη εις Ίαπωνίαν προσεπάθησε νά πείση τον πρίγκιπα Σιοσού, ότι πάσα κατά τών Ευρωπαίων αντίδρασις ήτο ασύμφορος, άλλ' ο Σιοσού ήρνήθη και αί έχθροπραξίαι έσυνεχίσθησαν αί πυρβολαρχίαι του κατεστράφησαν ύπό τών πολεμικών τών δυνάμεων και ή Ιαπωνία ύπεχρεώθη είς τήν σύναψιν της συνθήκης του Σιμονοδέκι. Ή στάσις του Ιτο κατά τήν διαπραγμάτευση» της ειρήνης προυκάλεσε το μίσος τών αντιδραστικών, εγένοντο δέ πλείστες κατ' αυτού δολοφονικοί απόπειραι, άπασαι όμως άνευ αποτελέσματος. Τω 1868 ό Ιτο διωρίσθη κυβερνήτης του Χιόγκο και τό έπόμενον έτος έγένετο υφυπουργός τών Οικονομικών. Τώ 1871 συνώδευσε τον Ίβαννούρα είς Εύρώπην επί ειδική αποστολή και κατά τήν έπιστροφήν του είς Ιαπωνίαν διωρίσθη τμηματάρχης τών μεταλλείων. Διά πρώτην φοράν πρωθυπουργός έγένετο τώ 1886, μέχρι δέ του 1901 τω ανετέθη τετράκις ή πρωθυπουργία. Τω 1882 απεστάλη είς Εύρώπην όπως μελετήση τά διάφορα συνταγματικά πολιτεύματα τών κρατών αυτής, είς αύτόν δέ κυρίως οφείλεται η έκπόνησις του ψηφισθέντος το 1890 ιαπωνικού Συντάγματος. Παρέστη ώς αντιπρόσωπος της Ιαπωνίας κατά την στέψιν του τσάρου Αλεξάνδρου του Γ' κατέβαλε πλείστας ενεργείας διά την κατάργησιν τών παλαιών συνθηκών και τήν αντικατάστασιν αυτών διά συμβάσεων και ήδυνήθη, χάρις είς τήν διπλωματικότητά του, νά Ίδη θριαμβεύουσαν τήν πολιτικήν του. Ή μέχρι τότε θεωρούμενη ακόμη ήμιβάρβαρος Ιαπωνία, χάρις είς αυτόν, κατέστη ισότιμος προς τάς ευρωπαϊκάς δυνάμεις και το 1899 κατηργήθησαν άπασαι αί παλαιαί συνθήκαι.Αί πλείσται τών μεταρρυθμίσεων εν Ίαπωνία οφείλονται είς αυτόν. Γνώστης τών στρατιωτικών και ναυτικών ζητημάτων, διεπραγματεύθη τήν μετά της Κίνας ειρήνην (1895) και τω 1902 συνήψε τήν συνθήκην συμμαχίας μεταξύ Ιαπωνίας και Αγγλίας. Είς ανταμοιβήν τών μεγάλων του υπηρεσιών το απενεμήθη ο τίτλος του μαρκησίου. Περί τό τέλος του 1901 έπεσκέφθη και πάλιν, άλλ' ανεπισήμως, τήν Εύρώπην και τάς Ήνωμένας πολιτείας. Μετά τό πέρας του Ρωσοϊαπωνικού πολέμου διωρίσθη αρμοστής της Ιαπωνίας εν Κορέα, όπου αναδιωργάνωσεν όλους τους κλάδους της διοικήσεως και συνετέλεσε τά μέγιστα είς τήν έξύψωσιν του ιαπωνικού γοήτρου. Τόν Σεπτέμβριον του 1907 έγένετο πρίγκιψ, τόν Ιούλιον του 1909 παρητήθη εκ της εν Κορέα θέσεώς του και έγένετο πρόεδρος του αυτοκρατορικού συμβουλίου της Ιαπωνίας. Τόν Όκτώβριον όμως του ιδίου έτους εδολοφονήθη υπό τίνος Κορεάτου πατριώτου εν Χαρμπίν. Ό πρίγκιψ Ιτο θεωρείται είς εκ τών μεγαλυτέρων πολιτικών της Ιαπωνίας.
Μ- Ν. Δ.