Speed in the Third Reich: Metamphetamine (Pervitin) Use and a Drug History from Below
Ταχύτητα,γρηγοράδα, στο Τρίτο Ράιχ: Μεθαμφεταμίνη (pervitin) Χρήση της και μια ιστορία ναρκωτικών από κάτω:
Από το περιοδικό: Social History of Medicine, Oxford University Press, 19.02.2011
Stephen Snelders and Toine Pieters
VU-University Medical Center-Metamedica, Amsterdam
Περίληψη: Το άρθρο αυτό είναι μια ανάλυση της χρήσης του φαρμάκου Pervitin στην Γερμανία (κάτω από την εξουσία των εθνικοσοσιαλιστών), από την περίοδο της εμφάνισης του το 1938. Ενώ προηγούμενες μελέτες είχαν εστιαστεί στην προμήθεια του φαρμάκου, η παρούσα μελέτη ασχολείται με την ζήτηση του φαρμάκου. Παρουσιάζουμε τις δυο ερμηνείες του ιστορικού της χρήσης των μεταμφεταμινών, δηλαδή την ιατρογενή και την «ναζιγενή». Από την ανάλυση βγαίνει το συμπέρασμα, ότι η χρήση του Pervitinστο Τρίτο Reich, δεν ήταν απλά «επιβεβλημένη» στον πληθυσμό από την πολιτική και στρατιωτική εξουσία των Ναζί, αλλά είχε γίνει ενδημική στην γερμανική κοινωνία, καθώς (η χρήση) αντιμετώπιζε τις ανάγκες και τα προβλήματα χρηστών διαφόρων κατηγοριών, όπως υπάλληλοι, νοικοκυρές και στρατιώτες. Το φάρμακο είχε ένα αμφίσημο πολιτισμικό χαρακτήρα στην ναζιστική Γερμανία, ήταν ενσωματωμένο στην καθημερινή ζωή, και η χρήση του δεν ήταν δυνατόν να ελεγχθεί με τους νόμους περί χρήσης φαρμακευτικών ουσιών.
Λέξεις κλειδιά: ψυχοτρόπα φάρμακα, αμφεταμίνες, Pervitin, εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία, ψυχιατρική
 |
| 200 million pills were given to soldiers during the War |
Όλες οι κοινωνίες παρουσιάζουν χαρακτηριστικές μορφές χρήσης και κατανάλωσης ψυχοτρόπων ουσιών, οι οποίες είναι ουσιαστικά στοιχεία της καθημερινής ζωής. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ουσίες για διάφορους σκοπούς: για την ιατρική, για την βελτίωση της επίδοσης στην εργασία, για διασκέδαση, ως μορφή επανάστασης, ή απλώς για να βγει η μέρα. Νέος τρόπος χρήσης ενός ήδη υπάρχοντος φαρμάκου, απλά αντικαθιστά ή προσθέτει με την παρούσα χρήση, μορφή στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Η εντυπωσιακή «επιδημία ναρκωτικών» του 1960 δεν έλαβε χώρα στο κενό. Η διαδεδομένη χρήση των αμφεταμινών και των βαρβιτουρικών (uppers και downers) σε όλα τα κοινωνικά στρώματα των χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Σουηδία και η Ιαπωνία, έχει καταγραφεί. Κάποιοι ιστορικοί μάλιστα μίλησαν για επιδημία χρήσης αμφεταμινών, και ο Charles O. Jackson, περιέγραψε τις ΗΠΑ του 1950 ως «Δημοκρατία των αμφεταμινών». Θα ήταν ορθό να πούμε ότι η χρήση των αμφεταμινών ήταν ενδημική στις κοινωνίες αυτές κατά την δεκαετία του 1950. Φυσικά υπήρχαν ανησυχίες για την χρήση τους αυτή την εποχή, αλλά δεν είχαν φτάσει τον ηθικό πανικό που χαρακτήριζε την δημόσια αντιπαράθεση και τις νομοθεσίες που αφορούσαν την χρήση ψυχοτρόπων ουσιών από το 1960 και μετά. Εμείς εισηγούμαστε τον εξής λόγο: η ιδιαίτερα ενδημική χρήση των αμφεταμινών. Αν αφήσουμε κατά μέρος τις ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως η εξάρτηση και η χρήση τους από συμμορίες μοτοσικλετιστών και νεαρών, οι αμφεταμίνες δεν απειλούσαν την κοινωνική (δημόσια) ευταξία. Μπορούμε μάλιστα να ισχυριστούμε ότι η χρήση των αμφεταμινών στήριξε την λειτουργία της κοινωνικής ζωής. Κάτω από αυτή την προοπτική, οι δεκαετίες 1940 και 1950 ήταν το αντίστροφο της δεκαετίας του 1960, γιατί το ’60 φαίνεται πως η χρήση των ναρκωτικών απειλούσε την κοινωνική δομή.
Αυτό δεν ίσχυε μόνο στις δημοκρατικές χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Σουηδία. Με κάποια υπερβολή μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μια αναλογία μεταξύ της «Δημοκρατίας των αμφεταμινών» και της «Δικτατορίας των αμφεταμινών», που περιγράφει την ναζιστική Γερμανία από το 1938 και μετά. Οι φαρμακευτικές βιομηχανίες της Γερμανίας κατασκεύαζαν τα δικά τους, ισχυρότερα σε σχέση με αυτά των ΗΠΑ, παρασκευάσματα αμφεταμινών. Το πιο σημαντικό παρασκεύασμα ήταν το φάρμακοPervitin, που παρόλο τον νομικό κανονισμό, διατήρησε την θέση του στην καθημερινή ζωή, ως μέρος της καθημερινότητας, εξυπηρετώντας τις ιατρικές ανάγκες και τον πόλεμο. Οι ιστορικοί σημείωσαν ότι η χρήση τουPervitin στο Τρίτο Ράιχ ήταν μέρος της προσπάθειας των ναζί, να κυβερνήσουν, να ελέγξουν και να κατευθύνουν τον γερμανικό λαό. Το παράδοξο είναι ότι ταυτόχρονα σημειώνουν, πως η κυβέρνηση των ναζί είχε μια σκληρή πολιτική κατά της χρήσης των ναρκωτικών. Όπως λοιπόν η «επιδημία των αμφεταμινών» στην Αμερική χαρακτηρίστηκε ως «ιατρογενής», έτσι η επιδημία στην Γερμανία χαρακτηρίστηκε από τους ιστορικούς ως «ναζιγενής».
Εμείς θα εξετάσουμε εάν αυτή η θέση ισχύει, και θα παρουσιάσουμε δεδομένα για τον ρόλο της ζήτησης(σε αντίθεση προς την προσφορά) στην δυναμική της κατανάλωσης των μεταμφεταμινών. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ναρκωτικά και υιοθετούν την χρήση τους για να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς τους, και αυτό όχι μόνο επειδή πιέζονται από τους εμπόρους, τις βιομηχανίες, τους γιατρούς, ή την στρατιωτική και πολιτική ηγεσία. Για να καταλάβουμε την χρήση των ναρκωτικών, πρέπει να καταλάβουμε αυτήν την πλευρά, η οποία «ζητά» (pull-side). Αν αναλύσουμε την κυκλοφορία των ναρκωτικών σε μια κοινωνία ως «top-down» διαδικασία(επιβεβλημένη δηλαδή από πάνω, από την εξουσία), σημαίνει πως αγνοούμε τους λόγους που οδηγούν στην ζήτηση. Ας αναφέρουμε κάτι από την πρόσφατη ιστορία:
«αν δούμε την διάδοση(αυτών των φαρμάκων) ως μιαtop-down διαδικασία, αυτό μας παρουσιάζει τους ασθενείς ως παθητικούς, και αποκλείει την επιρροή των ασθενών...θα ήταν παραπλανητικό να αγνοήσουμε την εμπλοκή των ασθενών, γιατί από την αρχή αυτοί ήταν οι πιο ενθουσιώδεις υποστηρικτές του φαρμάκου.» |
| The Nazi doctor behind the plan to prescribe Pervitin was Otto Ranke |
Στο άρθρο αυτό θα παρουσιάσουμε επιχειρήματα που δείχνουν πως ακόμα και στην «απολυταρχική» κοινωνία της ναζιστικής Γερμανίας, η ζήτηση παίζει τον δικό της ρόλο. Για να τραβήξουμε την προσοχή στην «bottom-up» διαδικασία, θα παρουσιάσουμε την χρήση τουPervitin στο Τρίτο Ράιχ ως περίπτωση προσαρμογής της χρήσης ενός νέου φαρμάκου σε διάφορες περιστάσεις. Στην «bottom-up» διαδικασία, τα όρια μεταξύ της ιστορικής και δημόσιας χρήσης γίνονται ευμετάβλητα και θολά. Σύμφωνα με την άποψη μας, είναι ακριβώς αυτή η τροποποίηση κατεύθυνσης του φαρμάκου για διάφορους κοινωνικούς σκοπούς, που καθιστά ενδημική την χρήση ψυχοτρόπων ουσιών. Στο επίπεδο αυτό της ανάλυσης, θολώνουν επίσης και οι διαφορές μεταξύ των νομοθεσιών που καθορίζουν την χρήση των ναρκωτικών στις δημοκρατίες και τις δικτατορίες.
Μετάφραση Πέτρος
Αμέθυστος