Η αραβική άνοιξη σηματοδότησε μια διάρρηξη με το παρελθόν, και την ανάδυση μιας νέας πολιτικής σκηνής στην Μ. Ανατολή. Όπως είχε προβλεφθεί, οι εκλογές της Αιγύπτου σημαδεύτηκαν από την νίκη των Ισλαμιστών. Οργανώσεις με βαθιές ρίζες στην κοινωνία, με το κύρος της χρόνιας αντιπολίτευσης, υπερασπιζόμενες τις συντηρητικές θρησκευτικές αξίες της πλειοψηφίας του πληθυσμού, μπόρεσαν και προσέλκυσαν ψήφους, θεωρούμενες ως η πιο κατάλληλη νέα μορφή κυβέρνησης.Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία ήταν η εκλογική επιτυχία του κόμματος των Σαλαφιστών al-Nour. Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε το που οφείλεται η άνοδος αυτή, εκτός και αν αποτελεί κάποιου είδους ψήφο διαμαρτυρίας.
Όπως και να έχει, η νίκη των Ισλαμιστών θέτει εν αμφιβόλω την δημοκρατικοποίηση της αιγυπτιακής πολιτικής σκηνής. Και για πολλούς στη Δύση, επιβεβαιώθηκε η άποψη ότι η δημοκρατία δεν συμβαδίζει με το Ισλάμ.
Έτσι, υπάρχουν πια δυο αντικρουόμενες εικόνες της αραβικής κοινωνίας: Από τη μια πλευρά η νεολαία που θέλει δημοκρατία και ελευθερία, αλλά που είναι άπειρη και αποτελεί μειοψηφία, και από την άλλη οι Ισλαμιστές, συντηρητικοί, παραδοσιακοί, και αγχωμένοι με το ενδεχόμενο αταξίας.
Οι δυο αυτές ομάδες δεν είναι απαραίτητα σε σύγκρουση. Οι αραβικές κοινωνίες είναι πολύπλοκες. Αυτό που συμβαίνει είναι μια εξέλιξη την οποία κάποιοι αποκαλούν «μετά-Ισλαμισμό», μέσα από την οποία σημειώνονται κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές, που είναι και αποσταθεροποιητικές, αλλά και μη αναστρέψιμες.
Πολλοί θεωρούν ότι η δημοκρατία μπορεί να υπάρξει μόνο στα πλαίσια ενός κοσμικού καθεστώτος. Επίσης ότι οι δημοκράτες είναι εξ ορισμού και φιλελεύθεροι. Ιστορικά όμως αυτό δεν ισχύει. Ο διαχωρισμός κράτους εκκλησίας στην Αμερική έγινε για λόγους προστασίας του θρησκεύματος από πλευράς κράτους, και όχι επειδή οι ιδρυτές των ΗΠΑ ήταν κοσμικοί.
Στην Ευρώπη, η χριστιανοδημοκρατία αναπτύχθηκε, όχι επειδή η εκκλησία προωθούσε την κοσμικότητα, αλλά επειδή έτσι θα μπορούσε να διατηρήσει την πολιτική της επιρροή.
Τέλος, τα σύγχρονα λαϊκίστικα κινήματα της Ευρώπης, ταυτίζονται με την θρησκεία, ζητώντας όπως η χριστιανική ταυτότητα εγγραφεί στο Σύνταγμα της ΕΕ.
Οι Ισλαμιστές του αραβικού κόσμου απεχθάνονται την κοσμικότητα, τις δυτικές αξίες, και τον ατομισμό. Παντού προσπαθούν να ταυτίσουν την θρησκεία με την εθνική ταυτότητα, και παντού ακολουθούν συντηρητικές πολιτικές, εκτός από την οικονομία.
Οι Ισλαμιστές μπορούν όμως να είναι και δημοκράτες. Σήμερα μπαίνουν σε εντελώς νέα χωράφια. Έγινε μια επανάσταση, και το καθεστώς που προέκυψε δεν είναι το ίδιο με αυτό που ανατράπηκε, αλλά έγιναν εκλογές και υπάρχει κοινοβούλιο. Έτσι, τα ισλαμικά κόμματα θα πρέπει να λειτουργούν μέσα σε συνθήκες δημοκρατίας, προκειμένου να συνεχίσει να υπάρχει η νομιμοποίηση από πλευράς του λαού.
Το αιγυπτιακό εκλογικό σώμα δεν είναι επαναστατικό. Είναι συντηρητικό. Θέλει την τάξη. Θέλει ηγεσία που θα στρώσει την οικονομία, και θα επιβεβαιώσει τις θρησκευτικές αξίες, αλλά δεν θέλει ούτε χαλιφάτο, ούτε κάποιο ισλαμικό καθεστώς. Η μουσουλμανική αδελφότητα το γνωρίζει αυτό πολύ καλά, και επειδή δεν μπορεί να επιβληθεί δια της βίας, προσπαθεί να κερδίσει ψήφους.
Σε αντίθεση με το Ιράν, η αιγυπτιακή μουσουλμανική αδελφότητα δεν μπορεί να ορίσει τι θέλει το Ισλάμ. Η θρησκευτική αρένα είναι πλουραλιστική, και υπόκειται σε δημοκρατικές πιέσεις.
Το ερώτημα είναι αν θα πρέπει να δημιουργηθεί κάποιο σώμα ή όργανο, που θα καθορίζει την «ισλαμικότητα» των νόμων. Και αν ναι, τότε ποιοι θα το απαρτίζουν; Θα υπάρχει κυριαρχία του νόμου της Σαρίας, θα υπάρχουν ποινές σωματικής βίας, όταν παραβιάζονται οι θρησκευτικοί κανόνες; Θα επιτρέπεται σε Μουσουλμάνους να προσηλυτίζονται στον Χριστιανισμό;
Οι Ισλαμιστές δεν συμπαθούν το Ισραήλ, και σε αυτό ταυτίζονται με την γενικότερη αραβική κοινή γνώμη. Δεν είναι όμως κάτι για το οποίο θα ξεκινούσαν πόλεμο. Έχουν αποδεχτεί τους γεωστρατηγικούς τους περιορισμούς. Εξάλλου, η φροντίδα με την οποία η μουσουλμανική αδελφότητα προσεγγίζει τους διπλωμάτες της Δύσης, αποδεικνύει την αποδοχή εκ μέρους της της ισχύουσας στρατηγικής πραγματικότητας.
Οι Ισλαμιστές της Αιγύπτου δεν έχουν εναλλακτικές λύσεις. Ειδικά όσον αφορά στο Ιράν. Οι Σαουδάραβες παίζουν σημαντικό παρασκηνιακό ρόλο στηρίζοντας τους Σαλαφιστές, και το Κατάρ από την πλευρά του υποστηρίζει παντοιοτρόπως την μουσουλμανική αδελφότητα.
Σήμερα, η μεγάλη σύγκρουση που αναφύεται δεν είναι μεταξύ του μουσουλμανικού κόσμου και της Δύσης, αλλά μεταξύ των συντηρητικών Σουνιτών και της Σιιτικής ημισελήνου γύρω από το Ιράν, με υπόβαθρο την «ανίερη» συμμαχία της Σ. Αραβίας με το Ισραήλ.
Σε τελική ανάλυση, η νίκη των Ισλαμιστών αποτελεί μέρος της γενικότερης ομαλοποίησης του αραβικού κόσμου, τόσο σε εσωτερικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο.
Του Olivier Roy